Rozwiązanie i likwidacja spółki z o.o. – kiedy należy ją zastosować?

Zgodnie z treścią art. 270 i 271 k.s.h. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powinna zostać rozwiązana w razie: ziszczenia się przyczyn wskazanych w umowie spółki, podjęcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu spółki za granicę, ogłoszenia upadłości spółki lub zajścia innych przyczyn przewidzianych prawem. Nadto o rozwiązaniu spółki sąd może orzec również na żądanie wspólnika lub członka organu spółki wtedy, gdy osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe lub zaszły inne ważne powody. 

Rozwiązanie spółki

Przyczyny rozwiązania spółki wskazane w jej umowie 

Wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością już w treści umowy mogą wskazać przesłanki, których wystąpienie będzie skutkowało koniecznością rozwiązania spółki z o.o. Do najczęstszych przyczyn należy: 

  1. upływ czasu, na który spółka została powołana. Oczywiście większość spółek jest powoływana na czas nieoznaczony, ale formalnie nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby czas funkcjonowania spółki ograniczyć do jakieś konkretnej daty;
  2. przynoszenie przez spółkę strat. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z reguły powołuje się do tego, aby prowadzić działalność gospodarczą i w ten sposób generować dochód. Ustawodawca, wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom, zezwolił, aby wspólnicy spółki już na etapie jej zawiązywania i zawierania umowy mogli wskazać, co się stanie, jeśli spółka będzie przynosiła wyłącznie straty;
  3. utrata zezwoleń, licencji bądź koncesji. W wielu przypadkach zdarza się, że działalność spółki (np. w branży górniczej) jest uzależniona od posiadania określonych koncesji, licencji lub zezwoleń. Ich utrata skutkuje tym, że spółka nie może prowadzić działalności gospodarczej, a tym samym brak jest podstaw do jej dalszego istnienia;
  4. realizacja celu, dla którego spółka została powołana. Ta przesłanka często znajduje zastosowanie w tzw. budowlance. Wykonawcy niejednokrotnie jednoczą na jakiś czas siły, aby uzyskać korzystny dla nich kontrakt, a po jego zakończeniu (np. po wybudowaniu wieżowca) rozwiązują oni spółkę, gdyż nie jest już ona im do niczego potrzebna. 

Powyższa regulacja pokazuje, że wspólnicy spółki z o.o. mając całkiem sporą swobodę w ustaleniu tego, kiedy należąca do nich spółka ulegnie rozwiązaniu. 

Uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki  

Sami wspólnicy również mogą rozwiązać spółkę. Wówczas wymagana jest uchwała wspólników, za którą opowie się większość 2/3 (oczywiście o ile umowa spółki nie stanowi inaczej). W tym przypadku to wspólnicy decydują o tym, dlaczego chcą rozwiązać spółkę. Przyczyna może być w zasadzie dowolna. 

Bardzo istotne jest jednak zachowanie odpowiedniej procedury oraz wymogów formalnych. Po pierwsze zarząd musi zwołać w prawidłowy sposób zgromadzenie wspólników, a po drugie musi się ono odbyć w obecności notariusza. Jak wynika bowiem z przepisów, ww. uchwała wspólników musi zostać umieszczona w protokole notarialnym pod rygorem nieważności. 

Uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki z uwagi na przeniesienie siedziby za granicę 

Wśród wspólników pojawia się czasami pomysł, aby przenieść siedzibę spółki do innego Państwa. Motywy takiego działania mogą być różne. Począwszy od optymalizacji podatkowych, poprzez lepsze rozpoznawanie marki, a na wymogach formalnych dla niektórych zleceń skończywszy. 

Tutaj pojawia się jednak duży problem, gdyż zgodnie z k.s.h. siedziba spółki z o.o. powinna znajdować się na terytorium Polski. Przepisy wskazują, że jeśli wspólnicy przeniosą siedzibę spółki za granicę, to traci ona byt prawny. 

W tym zakresie pojawiło się wiele kontrowersji, związanych zwłaszcza z obecnością Polski w UE. Ostatecznie w orzecznictwie europejskim (m.in. wyrok TSUE z dnia 25.10.2017 C-106/16) ukształtował się pogląd zgodnie z którym jeżeli przeniesienie siedziby spółki do innego państwa UE, spełnia wymagania prawne obowiązujące w ustawodawstwie tego państwa, to spółka nie musi być likwidowana. Jednakże jeśli spółka ma zostać przeniesiona poza granicę UE, bądź też, gdy nie zostały spełnione wymagania dot. reinkorporacji, to wówczas spółkę należy zlikwidować. 

Zatem podjęcie uchwały o przeniesieniu siedziby spółki za granicę również może przesłanką do jej rozwiązania. 

Upadłość spółki jako przyczyna jej rozwiązania

Kolejną przyczyną skutkującą rozwiązaniem spółki z o.o. jest ogłoszenie jej upadłości. W tym przypadku procedura przebiega nieco inaczej, gdyż całe postępowanie jest prowadzone w oparciu o przepisy ustawy prawo upadłościowe. 

Spółka może wówczas zostać rozwiązana na wniosek syndyka (po przeprowadzeniu i zakończeniu postępowania upadłościowego) albo poprzez uchwałę wspólników, w sytuacji, gdy w wyniku postępowania roszczenia wszystkich wierzycieli zostały zaspokojone, spółka zawarła układ z wierzycielami, bądź też, gdy postępowanie umorzono, bądź uchylono. 

Rozwiązanie spółki przez sąd na żądanie wspólnika lub członka organu 

Z powództwem o rozwiązanie spółki mogą wystąpić również wspólnicy, czy też członkowie jej organów (np. członkowie zarządu, rady nadzorczej, czy też komisji rewizyjnej). 

Uprawnienie to chroni zwłaszcza wspólników mniejszościowych, którzy w ten sposób mogą bronić się przed skrajnymi formami nadużyć, których dopuszczaliby się wspólnicy większościowi. Uprawnienie to jest również często wykorzystywane przez członków zarządu, którzy obawiając się zarzutu zaniechania podjęcia jakieś czynności, chcą w ten sposób uniknąć własnej odpowiedzialności. 

Jak podkreśla się w doktrynie, że z żądaniem tym będzie mógł wystąpić każdy wspólnik, niezależnie od ilości posiadanych udziałów. Odnosi się to również do członków organów (tzn. każdemu członkowi zarządu przysługuje te prawo z osobna). Powództwo składa się wówczas przeciwko samej spółce, która w zależności od okoliczności będzie reprezentowana przez zarząd albo przez radę nadzorczą (ewentualnie przez pełnomocnika z art. 210 k.s.h.).

Wspólnik lub członek organu wytaczając pozew, musi wykazać, że spółka nie jest już w stanie osiągnąć zamierzonego celu lub że zaistniały inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki. Do najczęstszych powodów rozwiązania spółki w trybie art. 271 pkt 1 k.s.h. należą:

  • nieusuwalny konflikt pomiędzy wspólnikami;
  • brak możliwości podejmowania decyzji i niemożność usunięcia tej przeszkody (np. wspólnicy mają po 50% udziałów i odmienne wizje co do jej przyszłości); 
  • notoryczne nadużywanie pozycji przez wspólnika większościowego; 
  • brak zainteresowania sprawami spółki przez wspólników; 
  • pozbawienie wspólnika istotnych uprawnień przez innych wspólników.

Jednocześnie należy pamiętać, że w judykaturze panuje przekonanie, że rozwiązanie spółki w trybie art. 271  pkt 1 k.s.h. jest traktowane, jako szczególna forma, która może być zastosowana wówczas, gdy nie jest możliwe rozwiązanie problemu innymi sposobami (np. poprzez wyłączenie wspólnika ze spółki).

Rozwiązanie spółki przez sąd na żądanie organu państwowego 

Z żądaniem rozwiązania spółki może wystąpić również organ państwowym, ale pod warunkiem, że rozwiązanie spółki leży w interesie publicznym. Taka sytuacja może mieć miejsce np. gdy spółka jest piramidą finansową, służy „praniu brudnych” pieniędzy, czy też jest podmiotem tzw. karuzeli VAT-owej. Nadto z żądaniem takim może wystąpić również kurator, który byłby powołany dla spółki, a któremu nie udałoby się powołać lub uzupełnić składu jej organu. 

Inne przyczyny rozwiązania spółki przewidziane prawem 

Dla bytu prawnego spółek najważniejszym aktem prawnym jest kodeks spółek handlowych. Należy jednak pamiętać, że przesłanki do rozwiązania spółki z o.o. zostały zamieszczone nie tylko w art. 270-271 k.s.h., ale również w innych przepisach. 

Przykładem takich przepisów mogą być art. 25a-25e ustawy o KRS, które przewidują specjalne uprawnienia dla sędziów na rozwiązanie spółki z urzędu bez konieczności przeprowadzania likwidacji. Więcej na ten temat pisaliśmy już w jednym z naszych wcześniejszych artykułów, którego treść jest dostępna TUTAJ

Oczywiście poza powyższym przypadkiem mamy również szereg innych przepisów, które przewidują możliwość, albo konieczność rozwiązania spółki z o.o. (np. tj. art. 21, 271, 493 § 1, art. 530 § 1 k.s.h., czy też art. 21 ust. 2 pkt 3 u.o.k.k.).

Zamknięcie spółki z o.o. – podsumowanie 

Obecnie obowiązujące przepisy przewidują wiele sytuacji, w których wspólnicy mogą lub też wręcz muszą dokonać rozwiązania umowy spółki. Całe postępowanie związane z rozwiązaniem i likwidacją spółki jest dość czasochłonne i niekiedy problematyczne. W jednym z naszych wcześniejszych artykułów opisywaliśmy, jak wygląda cała ta procedura. Artykuł ten jest dostępny TUTAJ. W takich przypadkach często przydatne  okazuje się skorzystanie z wiedzy i doświadczenia profesjonalnych pełnomocników, którzy świadczą usługi w tym zakresie. 

Kancelaria CNO świadczy usługi prawne m.in. w zakresie prawa w biznesie.
Zapraszamy do kontaktu!

Zobacz Więcej

Skontaktuj się z nami w celu analizy twojej sytuacji

Bądź na bieżąco

© 2022 Czyżewski Nowojski Ostaszewski sp. k.