Sprawozdania finansowe stanowią istotny element prawidłowego funkcjonowania podmiotów gospodarczych, szczególnie spółek kapitałowych, jak i osobowych. Ich sporządzanie i składanie to obowiązek wynikający z przepisów prawa, w tym z ustawy o rachunkowości oraz Kodeksu spółek handlowych. Niezłożenie sprawozdania finansowego w terminie niesie za sobą poważne konsekwencje prawne, zarówno na gruncie prawa cywilnego, jak i karnego.
W niniejszym artykule omówimy szczegółowo konsekwencje niezłożenia sprawozdania finansowego, przybliżymy odpowiedzialność zarządu oraz wspólników spółek z tego tytułu, a także przedstawimy sankcje wynikające z przepisów Kodeksu spółek handlowych i prawa karnego.
Obowiązek składania sprawozdania finansowego
Zgodnie z ustawą o rachunkowości, jednostki prowadzące księgi rachunkowe, a w szczególności spółki kapitałowe oraz inne podmioty gospodarcze, mają obowiązek sporządzania rocznego sprawozdania finansowego. Termin ten wynika z art. 52 ustawy o rachunkowości, który nakłada obowiązek sporządzenia sprawozdania finansowego w terminie do trzech miesięcy od dnia bilansowego. Natomiast zatwierdzenie tego sprawozdania powinno odbyć się w terminie do sześciu miesięcy od dnia bilansowego.
Następnie, zgodnie z art. 69 ustawy o rachunkowości, sprawozdanie finansowe musi być złożone w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) w terminie 15 dni od zatwierdzenia. Przepisy te mają na celu zapewnienie przejrzystości i dostępności danych finansowych spółek dla organów publicznych, kontrahentów oraz innych zainteresowanych podmiotów.
Odpowiedzialność karna wynikająca z ustawy o rachunkowości za niezłożenie sprawozdania finansowego
Zgodnie z art. 77 ustawy o rachunkowości, osoba odpowiedzialna za prowadzenie ksiąg rachunkowych, która nie sporządziła, nie przedłożyła do badania biegłemu rewidentowi, nie zatwierdziła lub nie złożyła sprawozdania finansowego w terminie, podlega karze grzywny albo karze pozbawienia wolności do lat dwóch, albo obu tym karom łącznie.
W praktyce oznacza to, że odpowiedzialność karna spoczywa nie tylko na członkach zarządu, ale także na innych osobach, którym powierzono obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych (np. główny księgowy). Kary te mają na celu dyscyplinowanie osób odpowiedzialnych za finanse przedsiębiorstwa, aby przestrzegali oni zasad rachunkowości oraz terminowego składania dokumentów finansowych
Odpowiedzialność wynikająca z Kodeksu spółek handlowych
W przypadku niewypełnienia obowiązku złożenia sprawozdania finansowego, szczególnie przez spółki kapitałowe, Kodeks spółek handlowych (KSH) przewiduje odpowiedzialność jej zarządu.
Zgodnie z art. 293 KSH w odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz z art. 483 KSH w odniesieniu do spółki akcyjnej, członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną spółce przez swoje działanie lub zaniechanie, jeżeli naruszą przepisy prawa lub postanowienia umowy spółki. Niezłożenie sprawozdania finansowego w ustawowym terminie może być uznane za naruszenie obowiązków zarządu, co może prowadzić do odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie wyżej wymienionych przepisów.
Przyjmuje się, że niewywiązanie się z obowiązku złożenia sprawozdania finansowego może spowodować szkodę dla spółki, np. w postaci kar finansowych nałożonych na spółkę, trudności w nawiązywaniu kontaktów handlowych czy nawet ogłoszenie upadłości. W takiej sytuacji członkowie zarządu mogą być pociągnięci do odpowiedzialności majątkowej wobec spółki za powstałą szkodę.
Sąd rejestrowy również może ukarać za brak sprawozdania finansowego
Niezłożenie sprawozdania finansowego w terminie może również prowadzić do sankcji, które mogą zostać nałożone przez sąd rejestrowy na podstawie przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Zgodnie z art. 24 ustawy o KRS, jeżeli podmiot wpisany do rejestru nie wykonuje obowiązków związanych ze składaniem dokumentów, sąd rejestrowy może wezwać do ich złożenia, nakładając jednocześnie grzywnę.
Grzywna taka może być nakładana wielokrotnie, aż do momentu wypełnienia obowiązku złożenia sprawozdania. Maksymalna wysokość jednej grzywny wynosi 15 000 zł, a suma grzywien może sięgnąć nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych w przypadku uporczywego naruszania przepisów.
Odpowiedzialność karna wynikająca z Kodeksu karnego
Niezłożenie sprawozdania finansowego może również prowadzić do odpowiedzialności na gruncie Kodeksu karnego (KK), zwłaszcza w kontekście przestępstw gospodarczych, które są ściśle powiązane z fałszowaniem lub zatajeniem informacji finansowych.
Fałszowanie dokumentów
W przypadku, gdy niezłożenie sprawozdania finansowego w terminie wiąże się z próbą ukrycia rzeczywistego stanu majątkowego spółki lub zatajeniem jej strat, można rozważać odpowiedzialność karną na podstawie art. 270 KK, który penalizuje fałszowanie dokumentów. Jeżeli sprawozdanie finansowe zostanie sfałszowane lub zostanie przedstawione niezgodnie z rzeczywistością, osoba odpowiedzialna za to może zostać ukarana karą pozbawienia wolności do lat pięciu.
Przestępstwo oszustwa
Kodeks karny przewiduje także odpowiedzialność za przestępstwo oszustwa, określone w art. 286 KK. Osoba, która poprzez niezłożenie sprawozdania finansowego wprowadza w błąd wierzycieli, kontrahentów lub organy publiczne co do sytuacji finansowej spółki, może odpowiadać za oszustwo, co grozi karą pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do ośmiu lat.
Skutki niezłożenia sprawozdania finansowego dla spółki
Niezłożenie sprawozdania finansowego w ustawowym terminie może nieść poważne konsekwencje nie tylko dla osób odpowiedzialnych, ale także dla samej spółki.
Usunięcie z rejestru KRS
Jeżeli spółka nie składa sprawozdań finansowych przez dłuższy czas, sąd rejestrowy może podjąć decyzję o wykreśleniu jej z rejestru przedsiębiorców na podstawie art. 25a ust. 1 pkt 4 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Taka decyzja prowadzi do likwidacji spółki, co stanowi ostateczną sankcję za niewypełnianie obowiązków rejestrowych.
Zawieszenie możliwości uzyskania kredytów i pożyczek
Brak aktualnych danych finansowych w KRS może prowadzić do trudności w uzyskaniu kredytów i pożyczek bankowych, ponieważ instytucje finansowe wymagają dostępu do rzetelnych informacji na temat sytuacji finansowej podmiotów gospodarczych.
Podsumowanie
Niezłożenie sprawozdania finansowego jest poważnym naruszeniem obowiązków nałożonych przez prawo, które może skutkować odpowiedzialnością cywilną, karną oraz administracyjną. Sankcje te mają na celu zapewnienie przejrzystości działalności gospodarczej i ochronę interesów wierzycieli oraz innych podmiotów zainteresowanych sytuacją finansową przedsiębiorstw. Aby uniknąć konsekwencji, zarządy spółek oraz osoby odpowiedzialne za finanse powinny pilnować terminów składania sprawozdań i dbać o rzetelne prowadzenie ksiąg rachunkowych.
Kancelaria C&O świadczy usługi prawne m.in. w zakresie prawa w biznesie.
Zapraszamy do kontaktu!
