Jedną z pierwszych czynności w procesie likwidacji spółki jest ustanowienie likwidatora. Likwidator w dużym uproszczeniu będzie odpowiedzialny za zakończenie bieżących interesów spółki, upłynnienie jej majątku, zaspokojenie jej wierzycieli oraz dopełnienie wszelkich formalności związanych z likwidacją spółki. Likwidatorami najczęściej zostają członkowie zarządu spółki, niemniej jednak mogą to być także osoby trzecie.
Likwidatorem spółki może zostać zarówno członek jej zarządu, jak i osoba trzecia
O tym, kto zostanie likwidatorem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, decydują jej wspólnicy. To oni na etapie konstruowania umowy spółki mogą wskazać, kto w razie likwidacji obejmie funkcję likwidatora. Jeśli umowa spółki nie zawiera w tym zakresie żadnych zapisów, to wspólnicy mogą to określić także w uchwale o likwidacji spółki.
Jeżeli mielibyśmy do czynienia z sytuacją, w której ani w umowie spółki, ani też w uchwale wspólników nie wskazano, kto zostanie likwidatorem, to wówczas pomocny okazuje się art. 276 § 1 k.s.h. Przepis ten wskazuje, że w takiej sytuacji likwidatorami stają się dotychczasowi członkowie zarządu.
Tym samym należy wskazać, że to wspólnicy spółki decydują, czy likwidatorami staną się członkowie zarządu, czy też osoby trzecie. W tym drugim przypadku należy pamiętać, że osoba, która ma zostać likwidatorem, musi wyrazić na to zgodę.
Kiedy sąd wyznaczy likwidatorów spółki?
Sąd wyznacza likwidatorów spółki wówczas, gdy likwidacja spółki następuje na skutek postanowienia o jej rozwiązaniu. Najczęściej z taką sytuacją mamy do czynienia wtedy, gdy w spółce narósł konflikt pomiędzy wspólnikami i nie są oni sami w stanie dojść do porozumienia. Wówczas jedynym rozwiązaniem może okazać się zwrócenie się do sądu o pomoc i wniesienie o rozwiązanie spółki.
Z drugą sytuacją, kiedy to sąd (a nie wspólnicy) decyduje o tym, kto zostanie likwidatorem spółki mamy do czynienia wówczas, gdy sąd na wniosek osób mających interes prawny, z ważnych powodów, odwołuje likwidatorów i ustanawia innych. Jak łatwo się domyślić, z tą sytuacją mamy do czynienia, gdy likwidatorzy nadużywają swoich kompetencji, co prowadzi do pokrzywdzenia wierzycieli, czy też innych podmiotów.
Likwidatorem spółki nie może być osoba skazana za przestępstwo oraz osoba niepełnoletnia
Kodeks spółek handlowych wskazuje, że nie może być likwidatorem osoba, która byłaby prawomocnie skazana za którekolwiek z przestępstw wskazanych w art. art. 587-5872 (ogłoszenie nieprawdziwych danych, naruszenie obowiązków informacyjnych, naruszenie obowiązków wobec doradcy rady nadzorczej); art. 590 (umożliwienie bezprawnego głosowania np. poprzez wystawianie fałszywych zaświadczeń) i art. 591 k.s.h. (bezprawne posługiwanie się dokumentem) oraz art. 228 k.k. (sprzedajność), art. 229 k.k. (przekupstwo), art. 230 – 231 (płatna protekcja) i rozdziałach XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego.
Likwidatorem spółki nie może być również osoba, która nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych (tj. taka, w stosunku, do której sąd wydał postanowienie o częściowym lub całkowitym ubezwłasnowolnieniu, albo która nie ukończyła jeszcze 18 lat).
W praktyce dość rzadko zdarza się, aby potencjalny kandydat na likwidatora spełniał, którąkolwiek z powyższych negatywnych przesłanek.
Czym zajmuje się likwidator? Jakie obowiązki i zadania ma likwidator spółki?
Po podjęciu uchwały o likwidacji spółki, likwidator powinien skierować do KRS zgłoszenie o otwarciu likwidacji wraz z jednoczesnym wezwaniem wierzycieli do zgłaszania swoich wierzytelności w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia likwidacji w MSiG.
Jednocześnie likwidatorzy powinni od razu przystąpić do sporządzenia bilansu otwarcia likwidacji. W bilansie tym należy przyjąć wszystkie składniki aktywów, jakie posiada spółka, według ich wartości zbywczej. Dokument ten po jego sporządzeniu musi zostać przedłożony zgromadzeniu wspólników do zatwierdzenia. Likwidatorzy mają jednocześnie obowiązek składania corocznych sprawozdań ze swojej działalności oraz sprawozdań finansowych.
Po wysłaniu zgłoszenia do KRSu oraz po sporządzeniu bilansu otwarcia likwidacji likwidatorzy powinni przystąpić do czynności likwidacyjnych. W tym zakresie zgodnie z k.s.h. powinni oni:
- zakończyć bieżące interesy spółki,
- ściągnąć wierzytelności,
- wypełnić zobowiązania
- upłynnić majątek spółki
Jednocześnie ustawodawca wskazuje, że likwidatorzy mogą inicjować nowe interesy, ale tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do ukończenia tych spraw, które są już w toku.
Do obowiązków likwidatorów należy również podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. Podział taki może nastąpić nie wcześniej jak po upływie sześciu miesięcy po ogłoszeniu otwarcia likwidacji i wezwaniu wierzycieli.
Kompetencje likwidatorów są zbliżone do kompetencji członków zarządu
Na etapie likwidacji, likwidatorzy mają podobne kompetencje do tych, jakie w normalnych warunkach posiadaliby członkowie zarządu. Oznacza to, że to likwidatorom przysługuje prawo prowadzenia spraw spółki oraz jej reprezentowania na zewnątrz. Co istotne, likwidatorzy nie mają jednak w tym zakresie całkowicie „wolnej ręki”, gdyż w stosunkach wewnętrznych są oni zobowiązani stosować się do uchwał wspólników.
Likwidator, członek zarządu, a może prokurent? Kto może zawrzeć umowę w imieniu spółki w likwidacji?
Z chwilą otwarcia likwidacji wygasają mandaty członków zarządu. Oznacza to, że osoby te tracą prawo do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania (oczywiście przy założeniu, że dotychczasowi członkowie zarządu, nie stali się automatycznie likwidatorami). Podobnie sytuacja wygląda z prokurentem. Likwidacja spółki skutkuje również wygaśnięciem i tego stosunku prawnego.
W konsekwencji jedynymi podmiotami uprawnionymi do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania są likwidatorzy. To oni zawierają umowy w imieniu spółki oraz podejmują inne czynności, takie jak np. zwoływanie zgromadzeń wspólników, zatrudnianie/zwalnianie pracowników, sprzedaż majątku, czy też kontakt z sądami i urzędami.
Obowiązki likwidatorów po zakończeniu likwidacji
Likwidatorzy po zakończeniu likwidacji powinni ogłosić sprawozdanie likwidacyjne. Ogłoszenie to powinno nastąpić w siedzibie spółki oraz powinno zostać złożone w sądzie rejestrowym. Jako że spółka została zlikwidowania, do obowiązku likwidatorów należy również złożenie wniosku o wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców.
Podsumowanie
Likwidacja spółki z o.o. z reguły jest zdecydowanie trudniejsza aniżeli jej założenie. Na likwidatorach ciąży szereg obowiązków oraz zadań, które muszą zostać dopełnione w terminie, gdyż w przeciwnym razie likwidator poniesie odpowiedzialność za swoje uchybienia. W tym zakresie ustawodawca jest dość restrykcyjny i jakiekolwiek „wyjaśnienia” na nie wiele się zdadzą. O odpowiedzialności likwidatorów pisaliśmy m.in. w TYM artykule. Sformalizowane procedury dla wielu mogą okazać się niejasne i po prostu trudne. W związku z tym warto zastanowić się nad powierzeniem tych zadań profesjonalistom np. adwokatowi, czy też radcy prawnemu.
Kancelaria CNO świadczy usługi prawne m.in. w zakresie prawa w biznesie.
Zapraszamy do kontaktu!
